ਬਰਫੀਲੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸ਼ਨ /

ਹਰਜੀਤ ਅਟਵਾਲ /

ਮੈਂ ਪਿਛਲੇ ਚਾਲੀ-ਪੰਜਤਾਲੀ ਸਾਲ ਤੋਂ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਂਦਾ ਆਇਆ ਹਾਂ। ਮੇਰੇ ਗਰਮ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਸੀ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਛਪਾਕੀ (ਇਕ ਕਿਸਮ ਦੀ ਅਲਰਜੀ) ਨਿਕਲਣ ਲੱਗ ਪਈ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਕਾਰਨ ਦਾ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕੋਈ ਦਵਾਈ ਅਸਰ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਕਿਸੇ ਸਿਆਣੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਦਾ ਗਰਮ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਓ। ਮੈਂ ਇਵੇਂ ਹੀ ਕੀਤਾ ਤੇ ਮੈਂ ਠੀਕ ਹੋ ਗਿਆ ਪਰ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣ ਦੀ ਆਦਤ ਪੈ ਗਈ। ਆਦਤ ਤਾਂ ਪੈ ਗਈ ਪਰ ਪਾਣੀ ਗਰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਬਹੁਤ ਸਮੱਸਿਆ ਰਹਿਣ ਲੱਗੀ। ਇੰਗਲੈਂਡ ਆਕੇ ਬੁਆਇਲਰਾਂ ਦੀ ਸੁਵਿਧਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਕੰਮ ਸੌਖਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਮਰ ਨਿਕਲ ਗਈ, ਮੁੜਕੇ ਮੈਂ ਕਦੇ ਵੀ ਠੰਡੇ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਨਹਾਇਆ। ਇੰਡੀਆ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਗਰਮੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਗਰਮ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣ ਕਾਰਨ ਮੈਨੂੰ ਮਜ਼ਾਕ ਦਾ ਮੌਜੂ ਬਣਨਾ ਪੈਂਦਾ। ਸਭ ਟਿੱਚਰਾਂ ਕਰਦੇ।

ਗਰਮ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣ ਦਾ ਫਿਨੌਮਨਾ ਬਹੁਤਾ ਪੁਰਾਣਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਮੁੱਢ-ਕਦੀਮ ਤੋਂ ਹੀ ਠੰਡੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਂਦਾ ਆਇਆ ਹੈ। ਸਰਦੀਆਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਲੋਕ ਭਾਵੇਂ ਚੁੱਲ੍ਹੇ ਆਦਿ ਉਤੇ ਪਾਣੀ ਗਰਮ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹੋਣਗੇ। ਵੈਸੇ ਵੀ ਸਰਦੀਆਂ ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ-ਸਵੇਰੇ ਨਲਕਿਆਂ-ਖੂਹਾਂ ਦਾ ਪਾਣੀ ਨਿੱਘਾ ਨਿਕਲਦਾ ਸੀ। ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਰਗੇ ਠੰਡੇ ਮੁਲਕ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਨਹਾਉਣ ਲਈ ਪਾਣੀ ਗਰਮ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹੋਣਗੇ ਪਰ ਇਥੇ ਲੋਕ ਨਹਾਉਂਦੇ ਹੀ ਕਦੇ-ਕਦੇ ਸਨ। ਗੋਰਿਆਂ ਬਾਰੇ ਤਾਂ ਇਹ ਗੱਲ ਮਸ਼ਹੂਰ ਵੀ ਸੀ। ਸੱਠਵਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇੰਗਲੈਂਡ ਆਏ ਸਾਡੇ ਲੋਕ ਵੀ ਹਫਤੇ ਵਿੱਚ ਇਕ ਵਾਰ ਹੀ ਨਹਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਸਲਖਾਨੇ ਨਹੀਂ ਸਨ, ਪਬਲਿਕ-ਬਾਥ ਸਨ ਜਿਥੇ ਸਾਰੇ ਨਹਾਉਂਦੇ, ਉਹ ਵੀ ਛੁੱਟੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ। ਨਹਾਉਣ ਦੇ ਦੁੱਖੋਂ ਹੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਵਾਲ਼ ਕਟਾ ਲਏ ਸਨ। ਜਦ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਾਥ ਲੱਗਣ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਟੱਬ ਭਰ ਕੇ ਉਸ ਵਿੱਚ ਬਹਿਣਾ ਆਮ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਗਰਮ-ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਨਹਾਉਣ ਨਾਲ ਥਕਾਵਟ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਫਿਰ ਨਹਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਟੱਬ ਵਿੱਚ ਪਾਉਣ ਲਈ ਕਈ ਕਿਸਮ ਦੇ ਪਾਊਡਰ ਵੀ ਨਿਕਲ ਆਏ ਜੋ ਅਖਾਉਤੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜਿਸਮ ਨੂੰ ਆਰਾਮ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਬਾਥਰੂਮ ਦੇ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਵਾਲੇ ਟੱਬਾਂ ਨੂੰ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬਹੁਤ ਦਿਖਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਫਿਲਮਾਂ ਵਾਲਿਆਂ ਵਲੋਂ ਇਹਨਾਂ ਬਾਥ-ਟੱਬਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਕਤਲ ਵੀ ਕਰਾਏ ਗਏ ਹੋਣਗੇ। ਸਮਾਂ ਪਾ ਕੇ ਗਰਮ-ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਵੀ ਇਕ ਕਦਮ ਅੱਗੇ ਹੋ ਕੇ ਸਟੀਮ-ਬਾਥ ਜਾਂ ਸੋਨਾ-ਬਾਥ ਨਿਕਲ ਆਏ ਕਿ ਹੁਣ ਭਾਫ ਨਾਲ ਨਹਾਓ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਭਾਫ ਨਾਲ ਜਿਸਮ ਦੇ ਮੁਸਾਮ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਭਾਫ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣ ਦੇ ਹੋਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਫਾਇਦੇ ਗਿਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਹੁਣ ਯਕਾ-ਯਕ ਮੁੜ ਕੇ ਠੰਡੇ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣ ਬਾਰੇ ਪਰਚਾਰ ਹੋਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਠੰਡੇ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਪੜਾਅ ਬਰਫੀਲੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਵੀ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਯੂ-ਟਿਊਬ, ਟਿਕਟੌਕ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਏ ਉਪਰ ਹੀ ਹੁਣ ਅੱਤ-ਠੰਡੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਆਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਿਹੜੇ ਅੱਤ-ਠੰਡੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਨਹਾ ਸਕਦੇ ਉਹ ਠੰਡੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਜ਼ਰੂਰ ਨਹਾਉਣ।

ਹੁਣ ਲੋਕ ਆਈਸ-ਬਾਥ ਦੇ ਵੀ ਚਰਚੇ ਹਨ। ਆਈਸ-ਬਾਥ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਬਰਫ ਦੀ ਭਰੀ ਬਾਲਟੀ ਜਾਂ ਟੱਬ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਮਿੰਟਾਂ ਲਈ ਬਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਬਰਫੀਲੇ ਜਾਂ ਠੰਡੇ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣ ਲਈ ਕੁਝ ਲੋਕ 10-15 ਡਿਗਰੀ ਸੈਂਟੀਗਰੇਡ ਤਾਪਮਾਨ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਕੁਝ 15-20 ਡਿਗਰੀ ਸੈਂਟੀਗਰੇਡ। ਆਈਸ-ਬਾਥ ਦਾ ਰਿਵਾਜ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦਾ ਸਿਹਰਾ 2002 ਦੀ ਯੌਰਪੀਅਨ-ਮੈਰਾਥਨ ਜੇਤੂ ਪੋਲਾ ਰੈਡਕਲਿਫ ਸਿਰ ਬੱਝਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸਦੀ ਜਿੱਤ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਦੌੜਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਈਸ-ਬਾਥ ਲੈਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤਾਂ ਆਈਸ-ਬਾਥ ਨੂੰ ਇਕ ਟੈਕਨੀਕ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਮਿਲਟਰੀ ਦੀ ਟਰੇਨਿੰਗ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। 2014 ਵਿੱਚ ਏ.ਐਲ.ਐਸ. ਅਸੌਸੀਏਸ਼ਨ ਨਾਮੀ ਚੈਰਟੀ ਨੇ ਪੈਸੇ ਇਕੱਠੇ ਕਰਨ ਲਈ ‘ਆਈਸ-ਬੱਕਟ ਚੈਲੰਜ’ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ ਜੋ ਸੋਸ਼ਲ-ਮੀਡੀਏ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਵਾਇਰਲ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਬਰਫੀਲੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰੀ ਬਾਲਟੀ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ‘ਤੇ ਉਲੱਦਣੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਇਹ ਚੈਲੰਜ ਬਹੁਤ ਪਾਪੂਲਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਬਾਈ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਚੈਰਟੀ ਲਈ 16 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਯੂਨਾਨ ਦੀ ਸਭਿਅਤਾ ਵਿੱਚ ਅੱਤ-ਠੰਡੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣ ਦਾ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਜ਼ਿਕਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਜ਼ਿਕਰ ਵਿੱਚ ਅੱਤ-ਠੰਡੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣਾ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਸੂਰਬੀਰ ਤੇ ਅਕਲਵੰਦ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਈ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਕੌਟਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਨਵੇਂ-ਸਾਲ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਬਰਫ-ਜੰਮੇ ਦਰਿਆ ਵਿੱਚ ਛਾਲਾਂ ਮਾਰਨ ਦਾ ਰਿਵਾਜ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਨਿਊਯਾਰਕ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਵੇਂ-ਸਾਲ ‘ਤੇ ਬਰਫੀਲੇ-ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਨਹਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸ਼ਨ ਹੈ। ਰੂਸ ਤੇ ਯੁਕਰੇਨ ਸਮੇਤ ਈਸਟਰਨ-ਯੌਰਪ ਦੇ ਕਈ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਆਲਾਂ ਵਿੱਚ ਬਰਫੀਲੇ-ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਨਹਾਉਣਾ ਦਾ ਇਕ ਧਾਰਮਿਕ ਉਤਸਵ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ‘ਪੋਲਰ ਬੀਅਰ ਪਲੰਜ’ ਦਿਵਸ ‘ਤੇ ਲੋਕ ਬਰਫੀਲੇ-ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਨਹਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਆਲਾਂ ਨੂੰ ਬਰਫੀਲੇ-ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਤੈਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਸੰਸਥਾਂਵਾਂ ਬਣੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਇਕੱਲੇ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਅਜਿਹੀਆਂ 141 ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਦੇ ਦੋ ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੈਂਬਰ ਹਨ। ਇਸ ਸਭ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਹੁਣ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਅੱਤ-ਠੰਡੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣ ਦਾ ਰਿਵਾਜ ਨਵਾਂ ਹੈ।

ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਸਦਾ ਗਰਮ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਠੰਡਾ-ਪਾਣੀ ਉਸ ਦੇ ਰੁਟੀਨ ਨੂੰ ਤੋੜਦਾ ਹੈ, ਠੰਡਾ-ਪਾਣੀ ਉਸ ਰੁਟੀਨ ਉਪਰ ਸ਼ੌਕ ਵਾਂਗ ਲਗਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਠੰਡੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਲੋਕ ‘ਰਾਮ-ਰਾਮ’ ਆਖਦੇ ਜਾਂ ਰੱਬ ਨੂੰ ਚੇਤੇ ਕਰਦੇ ਆਮ ਮਿਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪਾਣੀ ਦੀ ਇਹ ਠੰਡਕ ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਬਾਥਰੂਮ-ਸਿੰਗਰ ਵੀ ਬਣਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਠੰਡੇ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣ ਦੇ ਅਨੇਕ ਫਾਇਦੇ ਦੱਸੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਏਨਾ ਕੁ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਹੀ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜੇ ਗਰਮ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾ ਕੇ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਜਾਈਏ ਤਾਂ ਜ਼ੁਕਾਮ ਹੋਣ ਦੇ ਮੌਕੇ ਬਹੁਤ ਵਧ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਠੰਡੇ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣ ਕਰਕੇ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਕਿਤੇ ਖਾਜ ਹੁੰਦੀ ਹੋਏ ਤਾਂ ਠੰਡਾ-ਪਾਣੀ ਪਾਉਣ ਨਾਲ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਆਓ ਇਸ ਦੇ ਕੁਝ ਨਜ਼ਦੀਕ ਦਿਸਦੇ ਫਾਇਦਿਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ। ਠੰਡੇ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣਾ ਮਨ ਤੇ ਤਨ ਵਿੱਚ ਚੌਕਸੀ ਜਾਂ ਸਜਗਤਾ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਸਵੇਰੇ ਉਠਦਿਆਂ ਜੋ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਸੁਸਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਠੰਡੇ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਇਹ ਇਕਦਮ ਕਾਫੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਠੰਡੇ-ਪਾਣੀ ਦਾ ਅਸਰ ਵੀ ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਨ ਡਾਕਟਰ ਡੇਵਿਡ ਗਰਿਓਨਰ ਮੁਤਾਬਕ ਸਵੇਰੇ-ਸਾਰ ਜਾਂ ਰਾਤ ਨੂੰ ਠੰਡੇ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣਾ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਚੌਕਸੀ ਤੇ ਚੁਸਤੀ ਦੇ ਲੈਵਲ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਉਪਰ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਠੰਡੇ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣਾ ਤੁਹਾਡੇ ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਸਿਹਤਵੰਦ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਝੜਨ ਤੋਂ ਰੋਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪਿੱਛੇ ਮਾਹਿਰ ਦਲੀਲ ਇਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਠੰਡੇ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣ ਕਾਰਨ ਵਾਲਾਂ ਵਾਲੇ ਮੁਸਾਮ ਕੱਸੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਝੜਨ ਤੋਂ ਰੋਕਦੇ ਹਨ, ਗਰਮ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਇਹ ਮੁਸਾਮ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਗੱਲ ਆਮ ਦੇਖਣ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਗਰਮ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਵਾਲ ਵਧੇਰੇ ਝੜਦੇ ਹਨ।

ਠੰਡੇ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣਾ ਖੂਨ ਦੇ ਵਹਾਅ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਦਿਮਾਗ ਤੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਹੋਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਆਕਸੀਜਨ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣ ਲਈ ਮੱਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਗਰਮ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣਾ ਇਸ ਤੋਂ ਉਲਟ ਹੈ। ਠੰਡੇ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣ ਕਾਰਨ ਭਾਰ ਵੀ ਘਟਦਾ ਹੈ। ਇਕ ਖੋਜ ਅਨੁਸਾਰ ਠੰਡਕ ਸਰੀਰ ਦੀ ਵਾਧੂ ਚਰਬੀ ਨੂੰ ਖਾਰਜ ਕਰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਇਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਕਿੱਲੋ ਤੱਕ ਭਾਰ ਘਟਦਾ ਹੈ। ਭਾਰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਸਿਹਤਵੰਦ-ਖਾਣੇ ਤੇ ਵਰਜਿਸ਼ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਠੰਡੇ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣਾ ਸੋਨੇ ‘ਤੇ ਸੁਹਾਗੇ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ।

ਇਹ ਸਰੀਰ ਦੇ ਪੱਠਿਆਂ ਦਾ ਦਰਦ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਈ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਖਿਡਾਰੀ ਸਖਤ ਮਿਹਨਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਠੰਡੇ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਹੀ ਨਹਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਅੱਗੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਆਈਸ-ਬਾਥ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਟੱਡੀ ਵਿੱਚ 360 ਲੋਕਾਂ ਉਪਰ 17 ਸਰਵੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਖਤ ਵਰਜਿਸ਼ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਠੰਡੇ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਇਆ ਗਿਆ ਤੇ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗਰਮ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਵੀ। ਠੰਡੇ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਪੱਠਿਆਂ ਦੀ ਖਿੱਚ ਜਾਂ ਦਰਦ ਜਲਦੀ ਦੂਰ ਹੋ ਗਈ। ‘ਜਰਨਲ ਆਫ ਐਥਲੈਟਿਕ ਟਰੇਨਿੰਗ’ ਨਾਮੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਮੁਤਾਬਕ ਠੰਡਾ-ਪਾਣੀ ਐਕਸਟਰਨਲ-ਹਾਇਪੋਥੈਮੀਆ ਨੂੰ ਆਰਾਮ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਵੇਂ ਹੀ ਠੰਡੇ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣਾ ਸਟਰੈੱਸ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਸਟਰੈੱਸ ਤਾਂ ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਆਮ ਹੈ। ਠੰਡੇ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣ ਕਾਰਨ ਜੋ ਸ਼ੌਕ ਤਨ ਨੂੰ ਵੱਜਦਾ ਹੈ ਉਹ ਮਨ ਨੂੰ ਸਟਰੈੱਸ ਝੱਲਣਯੋਗ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਕ ਸਟੱਡੀ ਮੁਤਾਬਕ ਠੰਡਾ-ਸ਼ਾਵਰ ਨਰਵਿਸ-ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਓਕਸੀਡੇਟਿਵ-ਸਟਰੈੱਸ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਮੁੱਖ-ਸਟਰੈੱਸ ਨੂੰ ਖਾਰਜ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਟਰੈੱਸ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਠੰਡਾ ਸ਼ਾਵਰ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਵੀ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਡਾਕਟਰ ਨਿਕੋਲਾਈ ਸ਼ੈਵਚੱਕ ਦਾ ਯਕੀਨ ਹੈ ਕਿ ਠੰਡੇ-ਪਾਣੀ ਦੇ ਸ਼ਾਵਰ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਉਹ ਹਾਰਮੋਨ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਐਂਟੀ-ਡਿਪਰੈਸੰਟ ਦੀ ਦਵਾਈ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਮੈਡੀਕਲ-ਹਾਇਪੋਥੈਸਿਸ ਮੁਤਾਬਕ ਠੰਡੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣਾ ਮੂਡ ਨੂੰ ਬੂਸਟ ਕਰਦਾ ਹੈ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਈ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਠੰਡੇ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਸ਼ਾਵਰ ਲੈਣ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ-ਸਿਹਤ ਠੀਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਜਜ਼ਬਾਤੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਿਥੇ ਇਹ ਮਾਨਸਿਕ-ਸਟਰੈੱਸ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮੱਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉਥੇ ਭਾਵੁਕ ਸਹਿਣ-ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਈ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਕ ਹੋਰ ਸਟੱਡੀ ਮੁਤਾਬਕ ਠੰਡਾ-ਸ਼ਾਵਰ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਮਰਦਾਨਗੀ ਉਪਰ ਹਾਂ-ਪੱਖੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਸ਼ਕਰਾਣੂਆਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਥੇ ਗਰਮ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣਾ ਨਾਂਹ-ਪੱਖੀ ਅਸਰ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਠੰਡਾ-ਸ਼ਾਵਰ ਲੈਣਾ ਐਂਟੀ-ਏਜਿੰਗ ਵੀ ਹੈ ਭਾਵ ਕਿ ਇਹ ਵਧਦੀ-ਉਮਰ ਦੇ ਅਸਰ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਖੂਨ ਦਾ ਵਹਾਅ ਤੇਜ਼ ਹੋਰ ਜਾਣ ਕਾਰਨ ਚਮੜੀ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਟੀਸ਼ੂ-ਸੈਲ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਚਮੜੀ ਵਿੱਚ ਗਲੋਅ ਆਉਣ ਲਗਦੀ ਹੈ, ਬੁਢਾਪੇ ਕਾਰਨ ਜਿਹੜੀ ਚਮੜੀ ਵਿੱਚ ਵਲ਼ ਪਏ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਉਹ ਠੀਕ ਹੋਣ ਲਗਦੇ ਹਨ। ਚਮੜੀ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਆਕਸੀਜਨ ਮਿਲਣ ਕਾਰਨ ਬੁਢਾਪੇ ਵਾਲੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਗਾਇਬ ਹੋਣ ਲਗਦੇ ਹਨ।

ਯੂਕੇ ਵਿੱਚ ਗਰਮ-ਸ਼ਾਵਰ ਦਾ ਏਨਾ ਰਿਵਾਜ ਹੈ ਕਿ ਠੰਡੇ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣਾ ਉਹ ਸੋਚ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ ਪਰ ਹੁਣ ਠੰਡੇ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣ ਦੇ ਪਰਚਾਰ ਨੇ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦਾ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਿਆ ਹੈ। ਬੀ.ਬੀ.ਸੀ. ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਤਾਂ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਹੀ ਬਣਾ ਮਾਰਿਆ, ‘ਫਰੀਜ਼ ਐਂਡ ਫੀਅਰ’। ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਹੋਲੀ ਵਿਲੋਬਰੀ ਨੇ ਹੋਸਟ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਸੈਲੀਬਰੇਟੀਜ਼ ਸਬ-ਜ਼ੀਰੋ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਨਹਾਉਂਦੇ ਦਿਖਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਕ ਡੱਚ ਖਿਡਾਰੀ ਵਿਮ ਹੌਫ ਵੀ ਬਰਫੀਲੇ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕਰਦਾ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਬਰਫ ਦੇ ਟੱਬ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਆਮ ਵਾਇਰਲ ਹੁੰਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਉਸ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸੈਂਟਰਲ-ਹੀਟਿੰਗ ਵਾਲੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲੋ ਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਠੰਡ ਵਿੱਚ ਜਿਉਂ ਕੇ ਸਿਹਤਵੰਦ ਬਣੋ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਤਾਂ ਇਥੋਂ ਤਕ ਕਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਗਰਮ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣਾ ਗੈਰ-ਕੁਦਰਤੀ ਹੈ।

ਵੈਸੇ ਇਕ ਦਮ ਠੰਡੇ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣਾ ਖਤਰਨਾਕ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਤੁਹਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਨੂੰ ਇਕ-ਦਮ ਹੇਠਾਂ ਸੁੱਟ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਤਕਲੀਫ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹਾਰਟ-ਬੀਟ ਵੀ ਘਟਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਬੇਹੋਸ਼ ਤੱਕ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦਿਲ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਪਾਚਨ-ਸ਼ਕਤੀ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਠੰਡੇ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਨਹਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਇਸਨੂੰ ਕਿਸੇ ਦਵਾਈ ਦਾ ਬਦਲ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਮਝ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਸ਼ਾਵਰ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਹੀ ਘਟਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਮਾਹਿਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਗਰਮ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰੋ ਤੇ ਸ਼ਾਵਰ ਦੇ ਦੁਰਮਿਆਨ ਹੀ ਕੁਝ ਚਿਰ ਲਈ ਸ਼ਾਵਰ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਠੰਡਾ ਕਰ ਲਓ। ਠੰਡੇ-ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਤੀਹ ਸੈਕਿੰਡ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਦੋ ਮਿੰਟ ਤੱਕ ਹੀ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਵੈਸੇ ਤਾਂ ਠੰਡੇ-ਪਾਣੀ ਦੀ ਮਹਿਸੂਸਣਾ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਰੀਰਾਂ ਲਈ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ 20 ਸੈਂਟੀਗਰੇਡ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਆਦਰਸ਼ਕ ਠੰਡਾ ਮੰਨਿਆਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਠੰਡੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣ ਦੇ ਪਰਚਾਰ ਦਾ ਅਸਰ ਮੇਰੇ ‘ਤੇ ਵੀ ਹੋਇਆ ਹੈ ਤੇ ਹੁਣ ਮੈਂ ਠੰਡੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਹੀ ਨਹਾਉਣ ਲੱਗਾ ਹਾਂ। ਹੁਣ ਤਾਂ ਮੈ ਉਸ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਬਰਫੀਲੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣ ਬਾਰੇ ਵੀ ਸੋਚ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਜਦ ਵੀ ਬਰਫੀਲੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣ ਦਾ ਕੋਈ ਚੈਲੰਜ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਤਾਂ ਮੈਂ ਉਸ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਜ਼ਰੂਰ ਲਵਾਂਗਾ।